Problem swędzącego odbytu może znacznie obniżać komfort życia. Dotyka on około 5% populacji osób dorosłych. Świąd może być objawem wielu poważnych chorób. W celu różnicowania przyczyny, należy odróżnić swędzenie skóry w okolicy odbytu, od świądu w kanale odbytu i bańce odbytnicy. Gdy dyskomfort zlokalizowany jest w głębi odbytu, sugeruje to problem proktologiczny. Świąd zlokalizowany bardziej powierzchownie, nasuwa podejrzenie choroby dermatologicznej. Świąd odbytu może pojawiać się niezależnie od pory dnia, jednak najczęściej obserwuje się swędzenie odbytu w nocy oraz swędzenie odbytu po wypróżnieniu.
Proktologiczne przyczyny swędzenia odbytu
Choroby proktologiczne są jedną z głównych przyczyn świądu zlokalizowanego wewnątrz odbytu. Choroba hemoroidalna, szczelina odbytu, wypadanie odbytnicy, ropnie lub przetoki odbytu, a także zmiany nowotworowe, mogą powodować swędzenie okolicy odbytu. Z tego względu niezbędna jest konsultacja w gabinecie proktologicznym, w celu ustalenia odpowiedniego leczenia.
Hemoroidy, a swędzenie odbytu
Dyskomfort i swędzenie odbytu to częste objawy guzków krwawniczych. Świąd w chorobie hemoroidalnej spowodowany jest zazwyczaj przewlekłym wypadaniem guzków. Nieprzyjemne objawy mogą nasilać się również w fazie gojenia pękniętych hemoroidów. W przypadku guzków krwawniczych istnieje wiele możliwości terapeutycznych, w zależności od zaawansowania choroby. W początkowej fazie, wystarczające okazać się może leczenie farmakologiczne w postaci czopków lub maści oraz zmiana stylu życia, natomiast w bardziej zaawansowanych stadiach choroby niezbędne jest zastosowanie małoinwazyjnych metod zabiegowych lub operacji.
Szczelina odbytu jako przyczyna świądu
Podobne objawy do stwierdzanych w hemoroidach mogą występować również w przypadku szczeliny odbytu. Jest to linijne pęknięcie błony śluzowej kanału odbytu. Na leczenie składa się stosowanie diety bogatobłonnikowej, leków wspomagających motorykę jelit i zmniejszających napięcie zwieracza odbytu. W bardziej zaawansowanych przypadkach, należy rozważyć iniekcje toksyną botulinową lub zabieg operacyjny.
Świąd, a stany nowotworowe odbytu i okolicy okołoodbytniczej
Poważnym błędem jest bagatelizowanie nawracającego świądu odbytu, ponieważ jedną z jego przyczyn mogą być zmiany nowotworowe. Podstawą leczenia jest wówczas radykalne wycięcie zmiany nowotworowej oraz w razie potrzeby, zastosowanie leczenia systemowego w postaci radioterapii lub chemioterapii uzupełniającej.
Inne przyczyny świądu okolicy okołoodbytniczej
Pomimo iż, najczęściej świąd odbytu spowodowany jest chorobami proktologicznymi, należy wziąć pod uwagę inne możliwe przyczyny. Wówczas kluczowym jest, leczenie choroby podstawowej. Choroby, które należy wziąć pod uwagę w różnicowaniu przyczyny świądu to:
- zakażenia bakteryjne oraz grzybicze skóry okolicy okołoodbytniczej,
- choroby ogólnoustrojowe (choroby alergiczne, mocznica, cukrzyca, nadczynność i niedoczynność tarczycy, szczególnie choroba Hashimoto),
- zaburzenia psychiczne (depresja, zaburzenia lękowe),
- stany zapalne narządów płciowych u kobiet oraz produkcja nadmiernej wydzieliny z pochwy,
- pierwotne choroby skóry, takie jak np. łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, czy wyprysk kontaktowy,
- choroby pasożytnicze,
- alergia na środki higieny osobistej,
- nieodpowiednia higiena okolic odbytu,
- kłykciny kończyste (zakażenie wirusem HPV, przenoszonym drogą kontaktów płciowych).
Ponadto, niektóre produkty spożywcze takie jak np. cytrusy, produkty mleczne, czekolada, alkohol, kawa lub ostre potrawy mogą również indukować lub nasilać objawy świądu odbytu.
