Ropień i przetoka okołoodbytnicza

Ropień okołodobytniczy (Abscessus perianalis)

Przyczyny powstawania – ropień okołoodbytniczy powstaje w następstwie infekcji gruczołów okołoodbytniczych. U większości ludzi występuje 8 do 10 gruczołów okołoodbytniczych. Są one zlokalizowane wzdłuż linii zębatej oddzielającej kanał odbytu od odbytnicy. Ze światła jelita przechodzą one poprzez mięsień zwieracz wewnętrzny odbytu do przestrzeni międzyzwieraczowej (zlokalizowanej pomiędzy zwieraczem wewnętrznym i zewnętrznym odbytu).Zamkniecie ujścia gruczołu prowadzi do szybkiego rozwoju w nim bakterii powodujących infekcję, która prowadzi do rozwoju ropnia okołoodbytniczego.

Rys.1. Ropień i przetoka okołoodbytnicza

Objawy :

Do najważniejszych objawów ropnia okołoodbytniczego podawanych przez chorych zalicza się: 1. intensywny, stały ból w okolicy odbytu, który nie zależy od defekacji; 2. gorączka; 3. dreszcze; 4. parcie na stolec; 5. wydalanie treści ropnej wraz ze stolcem w przypadku samoistnego drenowania się ropnia do światła jelita.
Badanie chirurgiczne pozwala stwierdzić: 1. obecność guza zawierającego treść płynną (balotowanie); 2. zaczerwienienie i pogrubienie skóry ponad ropniem w okolicy odbytu; Badania dodatkowe: w przypadku braku możliwości dokładnej oceny chirurgicznej zaleca się wykonanie tomografii komputerowej miednicy.

Podział ropni okołoodbytniczych:

Ropień okołoodbytowy (abscessus perianalis) Ropień okołoodbytowy powstaje z zainfekowanego gruczołu okołoodbytniczego i następnie rozwija się w przestrzeni pomiędzy zwieraczem wewnętrznym i zewnętrznym odbytu dochodząc do skóry okolicy odbytu, tworząc bolesny, chełboczący guzek (zdjecie 1)

Zdjęcie 1. Ropień okołodbytowy
Ropień kulszowo – odbytniczy (abscessus ischiorectalis)
Ropień kulszowo – odbytniczy powstaje z zainfekowanego gruczołu okoloodbytniczego, a następnie przebija mięsień zwieracz zewnętrzny lokalizując się w przestrzeni kulszowo – odbytniczej. Rozwijając się obustronnie jest nazywany ropniem podkowiastym. Ropień ten objawia się bolesnym, zaczerwienionym guzem w okolicy kulszowej. Ropniowi odbytniczo – kulszowemu towarzyszą zwykle objawy ogólne: gorączka, dreszcze, złe samopoczucie.
Ropień międzyzwieraczowy (intersphinteric abscessus)
Rzadko występująca postać ropnia okołoodbytowego, który rozwija się w przestrzeni pomiędzy zwieraczami odbytu, ale nie dochodzi do skory okolicy odbytu. Rozpoznawany jest jako bolesny twór w kanale odbytu w trakcie badania palcem.

Ropień naddźwigaczowy (supralevator abscessus)
Ropień ten może powstawać z dwóch odmiennych źródeł. Przyczyna jego rozwoju może być infekcja gruczołów okołoodbytniczych – w tym przypadku ropień wędruje w przestrzeni między zwieraczami odbytu w kierunku dogłowowym rozwijając się ponad dźwigaczem odbytu. Może również powstać w następstwie procesów zapalnych rozwijających się w miednicy (np. choroba Crohn’a, zapalenie uchyłków esicy). Do jego głównych objawów zalicza się silny ból w okolicy odbytnicy, gorączkę, zatrzymanie moczu. Badanie chirurgiczne nie zawsze ujawnia wyraźne cech ropnia. Ropień może znajdować się poza zasięgiem badania palcem przez odbyt. Badaniem z wyboru jest tomografia komputerowa.

Diagnostyka różnicowa
Ropień okołodbytniczy powinien być odróżniony od innych ropnych schorzeń występujących w okolicy odbytu:

1. zapalna torbiel przedkrzyżowa,
2. ropne zapalenie gruczołów potowych,
3. ropne zapalenie torbieli przywłośnej,
4. ropień gruczołu Batholiniego.

Leczenie ropni okołoodbytniczych:

Leczenie ropni okołoodbytniczych obejmuje następujące, podstawowe zasady:

• każdy ropień okołoodbytniczy wymaga drenowania w chwili rozpoznania; brak chełboczącego guzka nie stanowi przeciwwskazania do drenażu;
• antybiotykoterapia może być stosowana w dodatkowych chorób takich jak: choroby zastawek serca, stosowanie immunosupresji, rozległy cellulitis i cukrzyca.

Około połowy ropni jest przyczyną powstawania przetok okołoodbytniczych. Powstanie przetoki okołoodbytniczej powstaje równie często przy samoistnym lub chirurgicznym drenażu ropnia. W trakcie drenażu ropnia nie zaleca się wycinania potencjalnego kanału przetoki. Wiąże się to z częściej występującym nieotrzymaniem stolca pojawiającym się po pierwotnej wycięciu przetoki (40% vs 21% chorych). Jedynym wskazaniem do jednoczasowego drenażu ropnia i wycięcia potencjalnego kanału przetoki są nawroty choroby.

Ropień okołodbytowy (absecssus perianalis)
Leczenie ambolatoryjne. Ropień jest nacinany w znieczuleniu miejscowym. Wykonuje się krzyżowe nacięcie w jak najmniejszej odległości od brzegu odbytu. W ten sposób skraca się maksymalnie długość potencjalnej przetoki, która rozwija się w następstwie ropnia.

Ropień kulszowo – odbytniczy (abscessus ischiorectalis)
Niewielkie ropnie tego typu mogą być drenowane ambulatoryjnie. Większe ropnie powinny być nacinane w znieczuleniu ogólnym w warunkach bloku operacyjnego. Nacięcie powinno wyć wykonywane według tych samych zasad jak dla ropnia okołoodbytowego.

Ropień międzyzwieraczowy (intersphincteric abscessus)
Ropień międzyzwieraczowy powinien być drenowany w warunkach sali operacyjnej. W znieczuleniu ogólnym nacina się ropień od strony światła kanału odbytu przecinając mięsień zwieracz wewnetrzny.

Ropień naddźwigaczowy (supralevator abscessus)
Drenaż ropnia naddzwigaczowego zależy od miejsca jego rozwoju. Jego drenaż jest zawsze wykonywany w warunkach sali operacyjne, w znieczuleniu ogólnym. W przypadku rozwoju z gruczołów okołoodbytniczych i penetracji do okolicy kulszowej, powinien być drenowany poprzez nacięcie skóry w okolicy pośladków. Ropnie powstałe w następstwie procesów ropnych w miednicy, powinny być drenowane z dostępu poprzez odbytnicę (zapobiega to powstawaniu przetok pozazwieraczowych).

Ropień podkowiasty
Ropień podkowiasty powinien być drenowany w warunkach sali operacyjnej, w znieczuleniu ogólnym. Główne, głębokie nacięcie jest wykonywane w linii środkowej tylnej głęboko do przestrzeni położonej poza kanałem odbytu i odbytnicą. Konieczne jest tu pośrodkowe przecięcie zwieracza wewnętrznego odbytu pomiędzy kością guziczną i odbytem oraz rozsunięcie powierzchownej części zwieracza zewnętrznego odbytu celem uwidocznienia drenowanej przestrzeni. Poprzez dodanie tylnego, pośrodkowego nacięcia dolnej połowy zwieracza wewnętrznego, gruczoł analny, z którego rozwinął się ropień jest również drenowany. Przeciwległe nacięcie powinno być wykonane ponad ropniem kulszowo – odbytniczym.

Badania bakteriologiczne – W większości przypadków nie są konieczne. Do wyjatkowych wskazań należą:

• konieczność różnicowania pomiędzy ropniem okołoodbytniczym i ropniem z przydatków skóry okolicy odbytu;
• u chorych leczonych długotrwale antybiotykami;
• u chorych, u których dolegliwości bólowe nie odpowiadają natężeniem rozpoznanemu ropniowi;
• u chorych z białaczką lub chłoniakiem, którzy mogą mieć nietypową lub odporną na antybiotyki florę bakteryjną.

Przetoka okołoodbytnicza (fistula perianalis)

Przetoki okołoodbytnicze są najrzadziej spotykanym schorzeniem proktologicznym. U 90% chorych przetoka okołoodbytnicza powstaje z nieznanych przyczyn. Ponad 30 % ropni okołoodbytniczych powstałych również z nieokreślonych przyczyn przekształca się w przetokę. W pozostałych przypadkach jej rozwój się z określonymi chorobami:

• przetoki pooperacyjne i pourazowe – 3 procent
• przetoki powstałe w wyniku istnienia szczeliny odbytu – 3 procent
• przetoki towarzyszące chorobom zapalnym jelit – 3 procent
• gruźlica – <1 procent
• nowotwory odbytu i odbytnicy, grzybica, choroby weneryczne, radioterapia i białaczka, mogą również przyczynić się do powstania przetoki okołoodbytniczej

Przetoki okołoodbytnicze powstają najczęściej u chorych w 4 dekadzie życia. Dwukrotnie częściej przetoka odbytu występuje u mężczyzn.

Podział przetok okołodbytniczych:

Rozróżnia się cztery podstawowe rodzaje przetok okołoodbytniczych (rysunek 1) :

• przetoka międzyzwieraczowa przebiegająca pomiędzy wewnętrznym i zewnętrznym zwieraczem odbytu i kończąca się na skórze okolicy odbytu
• przetoka przezzwieraczowa przebijająca wewnętrzny i zewnętrzny zwieracz odbytu i kończąca się na skórze pośladka
• przetoka nadzwieraczowa przechodzi z przestrzeni międzyzwieraczowej ku górze ponad mięśniem łonowo-odbytniczym i przecinając dźwigacz odbytnicy, kieruje się ku skórze pośladka
• przetoka pozazwieraczowa rozwija się w odbytnicy, proksymalnie do kanału odbytu i przechodzi ponad zwieraczami odbytu, kierując się ku skórze pośladka

Poza różnorodnym przebiegiem, przetoki okołoodbytnicze mogą posiadać liczne odmiany anatomiczne i być przetokami wielokanałowymi.

external anal sphincter – zewnętrzny zwieracz odbytu Rysunek 1: Przebieg przetok okołoodbytniczych: A – przetoka powierzchowna; B – przetoka międzyzwieraczowa; C – przetoka przezzwieraczowa; D – przetoka nadzwieraczowa; E – przetoka pozazwieraczowa

Objawy kliniczne i rozpoznanie przetoki okołoodbytniczej :

Przetoką okołoodbytnicza rozwija się najczęściej z ropienia okołoodbytniczego, w następstwie jego samoistnego drenażu poprzez skórę okolicy odbytu lub w wyniku jego chirurgicznego nacięcia.
Niektórzy chorzy zgłaszają ból w trakcie defekacji. Jednakże jest on zwykle znacznie mniejszy niż w przypadku szczeliny odbytu. Stwierdza się również zmiany wysiękowo – zapalne oraz świąd skóry okolicy odbytu.
Objawom przetoki okołoodbytniczej, współistniejącej z chorobą Crohn’a lub innymi chorobami zapalnymi jelit, towarzyszy często biegunka i bóle brzucha. Jednakże, tylko w 5% przypadków choroby Crohn’a przetoka okołoodbytnicza jest jej pierwszym objawem.
Właściwy sposób leczenia przetoki zależy od dokładnego rozpoznania jej przebiegu. Konieczne jest ustalenie ujścia wewnętrznego (od strony jelita) i zewnętrznego (od strony skóry) przetoki oraz jej przebiegu względem mięśni zwieraczy odbytu. Ocena przetoki wymaga w wielu przypadkach badania chorego w znieczuleniu ogólnym, w warunkach sali operacyjnej.

Badanie fizykalne
Badaniem fizykalnym może ujawnić występowanie stwardniałego pasma pomiędzy skóra, a kanałem odbytu w kierunku do ujścia wewnętrznego przetoki. Badanie palpacyjne przez odbyt może ujawnić podejrzaną zbliznowaciała lub obkurczoną kryptę. Dodatkowo badanie “per rectum” ocenia funkcje zwieraczy i daje wskazówki co do konieczności wykonania badania manometrycznego.

Anoskopia, proktosigmoidoskopia, kolonoskopia. (zob. rozdz. o żylakach odbytu) Anoskopia może pomóc w identyfikacji otworu wewnętrznego przetoki w kanale odbytu. Masowanie kanału przetoki może powodować wydzielanie się ropy z okolicy linii grzebieniastej w ujściu wewnętrznym przetoki. Proktosigmoidoskopia może wykluczyć głębsze umiejscowienie otworu wewnętrznego, zapalenie jelita grubego lub obecność nowotworu. Kolonoskopia jest właściwą metodą diagnostyczną w przypadku podejrzewania choroby Cohna, jako przyczyny przetoki nawrotowej lub mnogich przetok, lub gdy istnieje podejrzenie zapalenia jelita grubego.

W przypadku przewlekłych i nawrotowych przetok okołoodbytniczych wykorzystuje się do pełnej diagnostyki przetok przezodbytową ultrasonografię, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny lub fistulografię.

Fistulografia. Fistulografia może być wykorzystana w ocenie przetoki nawrotowej, szczególnie w przypadku niepowodzenia pierwotnego leczenia chirurgicznego, spowodowanego nieuwidocznieniem ujścia wewnętrznego przetoki. Otwór zewnętrzny jest delikatnie nakłuwany przez cienka sondę lub dren, przez które podawany jest kontrast rentgenowski, a następnie wykonuje się zdjęcia radiologiczne w pozycjach przednio-tylnej, skośnej i bocznej. Powikłania badania są rzadkie, dolegliwości pacjenta można zmniejszyć poprzez obniżenie ciśnienia wprowadzanego kontrastu w trakcie podawania kontrastu do kanału przetoki.

ultrasonografia doodbytnicza.
Większość przetok nie wymaga oceny ultrasonograficznej w celu ich prawidłowego leczenia, niemniej przetoka nawrotowa lub złożona może być wskazaniem do tego badania. W porównaniu z fistulografia badania ultrasonograficzne powala ocenić anatomię zwieraczy oraz ich relacje w stosunku do przetoki. Badanie powinno być wykonane z zastosowaniem głowicy doodbytniczej o częstotliwość 7-10 MHz. Technika ta umożliwia ocenę kanału odbytu i przestrzeni okołoodbytniczej, dostarczając dokładnego obrazu występujących tam struktur. W badaniu USG przetoka jest uwidaczniana jako hypoechogeniczny ubytek. Badanie USG pozwala uwidocznić kanał przetoki międzyzwieraczowej i przezzwieraczowej. Inne, bardziej złożone przetoki nie są dostępne badaniu ultrasonograficznemu. Podanie wody utlenionej do kanału przetoki może pomóc w potwierdzeniu przebiegu kanału przetoki gdyż w jej przebiegu stwierdza się wtedy pęcherzyki powietrza.

Rezonans magnetyczny (MRI)
Ostatnio publikowane dane podkreślają częstą zbieżność obrazu MRI z oceną sródoperacyjną. W rozpoznaniu pierwotnej przyczyny przetoki – 85,7%, w stwierdzeniu obecności oraz miejsca wtórnego ropnia – 91,4%, w ocenie przetoki o kształcie podkowiastym – 94,3%. Technika ta jest stosowana dla rozróżnienia oraz identyfikacji poszczególnych struktur anatomicznych: zwieracza wewnętrznego i zewnętrznego odbytu, błony śluzowej kanału odbytu, oraz ziarniny wewnątrz przetoki. Niemniej doświadczenia w stosowaniu tej metody są niewielkie.

Tomografia komputerowa (TK).
TK jest przydatne w ocenie nacieku zapalnego okołoodbytniczego u pacjentów z powikłaniami okołoodbytowymi w przebiegu choroby Cohna. Obraz TK jest uzyskiwany poprzez podanie kontrastu doustnego, dożylnego i doodbytniczego. Według danych z literatury TK może zidentyfikować obecność i przebieg przetoki w 24 %, ropień w 66 % i rozlane zmiany zapalne w 80%. TK oferuje nieinwazyjna metodę obrazowania przestrzeni okołoodbytniczej i pozwala odróżnić ropień wymagający drenażu chirurgicznego od zapalenia tkanki łącznej okołoodbytniczej. Niemniej dokładne miejsce patologii może być ocenione pośrednio w relacji do mięśni i najlepiej jest widoczne w okolicy dźwigaczy i zwieraczy odbytu. TK fistulografia jest inną, nowa techniką obrazowania i może być stosowana z powodzeniem w rzadkich przypadkach przetoki złożonej.

Leczenie przetok okołoodbytniczych:

Leczenie chirurgiczne jest prawie zawsze konieczne w przypadku objawowych przetok okołoodbytniczych. Nie dotyczy to chorych z przetoką powstałą w następstwie choroby Crohn’a – podstawowym leczeniem powinno być leczenie farmakologiczne. Leczenie chirurgiczne w chorobie Crohn’a powinno być stosowane jedynie w przypadkach nawrotowych przetok okołoodbytniczych.
Podstawowym celem leczenie przetoki okołoodbytniczej jest jej wyleczenie bez upośledzenia funkcji trzymania stolca.
Leczenie chirurgiczne zależy od typu przetoki. Dlatego też rozpoczyna się leczenie od badania przetoki okołoodbytniczej w celu określenia przebiegu jej kanału. Badanie to wymaga zwykle krótkotrwałego znieczulenia ogólnego w celu uniknięcia bólu związanego z oceną kanału i ujść przetoki. Szczególnie trudna jest ocena ujścia wewnętrznego przetoki. Często jego ustalenie nie jest możliwe. Pomocna może być tutaj reguła Goodsall’a (Rys.2.):

1. przetoki, których ujście zewnętrzne znajduje się w odległości do 3 cm od krawędzi odbytu i ku tyłowi od linii poprzecznej odbytu, przebiegają łukowato ku linii środkowej tylnej kanału odbytu;
2. przetoki, których ujście zewnętrzne znajduje się ku przodowi od linii poprzecznej odbytu, przebiegają promieniście do wnętrza kanału odbytu ku najbliżej położonej krypcie okołoodbytowej.

Poza regułą Goodsalla mieszczą się przetoki, których otwór zewnętrzny umiejscowiony jest ponad 3 cm od brzegu odbytu lub występują liczne otwory, wówczas otwór wewnętrzny prawdopodobnie umiejscowiony będzie w jednej z krypt tylnych.

Rys.2. Reguła Goodsall’a

Przetoki międzyzwieraczowa – podstawowym sposobem leczenia tych przetok jest otwarcie kanału przetoki wraz z przecięciem mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu, co nie upośledza funkcji trzymania stolca. Rana pozostaje otwarta do chwili wygojenia przez ziarninowanie. Leczeniem wspomagającym są nasiadówki i przyjmowanie błonnika.

Przetoki przezzwieraczowe – pod względem terapeutycznym dzielimy je na niskie i wysokie przetoki przezzwieraczowe.

Niskie przetoki przezzwieraczowe mogą być operowane w sposób podobny do przetok międzyzwieraczowych. Jedynym warunkiem jest prawidłowa, przedoperacyjna funkcja zwieraczy odbytu.

Wysokie przetoki przezzwieraczowe lub przetoki przednie u kobiet powinny być leczone:

• z użyciem przecinającego “setonu” (sączka lub niewchłanialnej nici). Metoda ta polega na przeprowadzeniu poprzez kanał przetoki nierozpuszczalnych nici lub cienkiej gumy, które są stopniowo zaciskane (co tydzień do miesiąca), aż do chwili przecięcia obejmowanej części mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu. Powolne przecinanie zwieracza odbytu wraz z postępującym jego włóknieniem w miejscu działania setonu, zapobiega jego znacznemu rozdzieleniu się w chwili jego przecięcia. Leczenie z użyciem setonu istotnie zmniejsza częstość nawrotów choroby jednakże, u części chorych, powoduje nieznaczne nietrzymanie stolca. Objawy nietrzymania stolca ustępują zwykle po całkowitym wygojeniu rany.
• częściowym wycięciem kanału przetoki i zastosowaniem płata śluzówki zamykającego otwór wewnętrzny. Przetoka jest wycinana od ujścia zewnętrznego do okrężnych włókien mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu. Pozostała część kanału przetoki jest oczyszczany z ziarniny i patologicznego nabłonka. Ujście wewnętrzne jest koagulowane i oczyszczane. Następnie płat śluzówkowo-mięśniowy jest przesuwany z części proksymalnej jelita ponad ujście wewnętrzne przetoki. . Wycinany płat jest skierowany podstawą w stronę bliższą jelita. Szczyt płata powinien wystawać maksymalnie 1 cm poniżej otworu wewnętrznego przetoki. Podstawa płata powinna być maksymalnie dwukrotnie szersza od jego środka. Rana wewnętrzna w mięśniach powinna być zeszyta za pomocą nici wchłanialnej po oczyszczeniu przetoki. Szczyt płata zawierający otwór wewnętrzny przetoki należy wyciąć a sam płat przyszyć w tę okolice za pomocą szwów wchłanianych. Istotnymi cechami stosowania tej metody są: odżywczy płat zaopatrujący w krew, brak napięcia, zamknięcie otworu wewnętrznego przetoki. Część zewnętrzna kanału przetoki powinna być drenowana lub wypełniona klejem tkankowym. Przewagą tej metody leczenia przetok okołoodbytniczych jest znacznie mniejszy odsetek dysfunkcji zwieraczy odbytu niż przy zabiegach z zastosowaniem sączka;
• użycie kleju tkankowego. Jest nową metodą leczenia wysokich i skomplikowanych przetok okołoodbytniczych. Metoda ta zapewnia szanse wyleczenia u około 60% chorych. Jednakże metoda ta nie posiada istotnych powikłań. Może być ona również stosowana w przypadku występowania przetok u chorych z chorobą Crohn’a.
• Użycie stożków” kolagenowych (anal fistula plug). Jest to najnowsza metoda leczenia wysokich przetok okołoodbytniczych. Polega ona na wprowadzeniu do kanału przetoki podłużnego stożka wytwarzanego ze świńskiego kolagenu. Stożek ten zamyka ujście wewnętrzne przetoki oraz wypełnia jej kanał. Metoda ta pozwala na leczenie wysokich przetok bez ryzyka uszkodzenia zwieraczy. Pozwala ona również na wielokrotne powtarzanie zabiegu w przypadku nawrotu przetoki.

Przetoki nadzwieraczowe – przetoki nadzwieraczowe powinny być leczone metodą setonu lub metodą przemieszczenia fragmentu śluzówki.

Przetoki pozazwieraczowe – dzielimy na niskie i wysokie.

Przetoki z ujściem wewnętrznym położonym nisko w odbytnicy mogą być czasami leczone przezodbytniczo z zastosowaniem przemieszczonego fragmentu śluzówki odbytnicy.

Przetoki położone powyżej, w jelicie grubym lub wywodzące się z jelita cienkiego powinny być leczone przez laparotomię w celu wycięcia fragmentu jelita i usunięcia kanału przetoki.

Wskazania do zastosowania “setonu”
Następujące sytuacje kliniczne wymagają zastosowania sączka: 1) przetoka obejmująca znaczną cześć mięśnia zwieracza zewnętrznego np. głęboki przedni lub głęboki tylny ropień, 2) przednia przetoka u kobiet, 3) pacjenci ze współistniejącym zapaleniem jelita grubego lub HIV, 4) starsi pacjenci z osłabioną funkcja zwieraczy, 5) niepewność w lokalizacji przetoki w stosunku do zwieracza, 6) mnogie, jednoczasowej przetoki, 7) pacjenci z licznymi wcześniejszymi operacjami zwieraczy lub po urazie zwieraczy. Zastosowanie “setonu” pozwala na uzyskanie następujących wyników leczenia chirurgicznego przetok: współczynnik nawrotu od 0% do 17% (średnio do 5%), nietrzymanie gazów 0-25%, stolca (średnio 3,5%) i wysoki bo 40% wskaźnik bezwiednego zanieczyszczania się. Wczesne powikłania pojawiają się maksymalnie u 6% chorych : zatrzymanie moczu, krwawienie, zaklinowanie stolca, zakrzepowe zapalenie żylaków odbytu. Późniejsze powikłania (9%) to: ból, krwawienie i zapalenie, świąd skóry okolicy odbytu.

Wskazania do zastosowania przemieszczonego płata śluzówki, kleju tkankowego lub stożka kolagenowego
Wskazania do zastosowanie płata śluzówki lub kleju tkankowego jest podobne do wskazań do operacji przetoki okołoodbytniczej z użyciem “setonu”. Jednakże te dwie, nowe metody operacyjne, powinny mieć pierwszeństwo u chorych leczonych z powodu choroby Crohna oraz u chorych z obniżoną odpornością. Współczynnik nawrotu przetoki wynosi tu około 10% (choroba Crohna – 30%). Metody te wiążą się ze znacznie mniejszą częstością powikłań, a w szczególności z niewielkim ryzykiem nietrzymania stolca.

Szczególne wskazania
U pacjentów z chorobą Cohna, albo AIDS może zaistnieć konieczność czasowej stomii, odżywiania pozajelitowego lub stosowania cyclosporyny.

Powikłania po leczeniu chirurgicznym przetok okołoodbytniczych:

Nawrót
Wskaźnik nawrotów po leczeniu chirurgicznym przetoki może być całkiem wysoki. Głównymi czynnikami nawrotu przetoki są: niewystarczające leczenie wstępne, zła kontrola leczenia rany po fistulotomii oraz współistnienie zapalenia jelita w przebiegu choroby Crohna. Częstsze kontrolne wizyty w gabinecie zabiegowym po leczeniu chirurgicznym mogą pomóc pacjentowi w prawidłowej pielęgnacji rany. Pozwala to klinicyście kontrolować proces gojenia rany. Pacjent z nietrzymaniem stolca musi być zbadany bardziej dokładnie. Powinna być wykonana manometria, ultrasonograficzne badanie zwieraczy odbytu, elektromiografia, latencja motoryczna nerwu sromowego.

Nietrzymanie stolca
Dysfunkcja zwieraczy odbytu jest najbardziej niepokojącym powikłaniem. Szczególnie często występuje ona w pierwszym okresie po leczeniu operacyjnym. W ciągu pierwszych dwóch lat od zabiegu stwierdza się to powikłanie u około 7% chorych. Jego częstość zmniejsza się w miarę upływu czasu i ostatecznie dotyczy 3,2% chorych. Dysfunkcja zwieraczy odbytu jest najczęściej obserwowana po leczeniu przetok złożonych.Zależy również od wielkości nacięcia zwieracza odbytu. Większość pacjentów z niewielkimi objawami nietrzymania stolca uzyskuje poprawę po całkowitym wygojeniu rany.

Inne powikłania
Przedłużające się gojenie rany, zwężenie odbytu, wypadanie śluzówki odbytnicy. Gojenie rany trwa średnio od 5 do 6 tygodni. W nielicznych przypadkach może ono jednak trwać do 12 tygodni. Przedłużone gojenie najczęściej występuje u pacjentów nie zgłaszających się na badania kontrolne po leczeniu operacyjnym. Zwężenie odbytu po operacji przetoki prowadzi do przewlekłych zaparć, bolesnego parcia na stolec lub przecieku luźnego stolca brzegami obkurczonej blizny w kanale odbytu. Preferowane jest postępowanie lecznicze polegające na masowaniu okolicy odbytu. Wypadanie śluzówki odbytu może być leczone poprzez chirurgiczną plastykę odbytu.